Πέμπτη 11 Αυγούστου 2016

ΕΛΕΑ Θεσπρωτίας - Ένα «Μάτσου Πίτσου»... στη γειτονιά μας (www.epilogesmagazines.gr)

Το περιοδικό  «ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΗΠΕΙΡΟΣ»  καθιερώνει  ένα αφιέρωμα σε ενδιαφέροντες Αρχαιολογικούς χώρους και Μουσεία  του τόπου μας  (τα οποία ο  καθένας  –Έλληνας ή ξένος-  οφείλει να επισκεφθεί),  κάνοντάς  του μια πρώτη ξενάγηση.  
Η αρχή έγινε  στο τεύχος Μαΐου 2016 με την  αρχαία Ελέα.


        «ΕΛΕΑ Θεσπρωτίας - 

   Ένα ''Μάτσου Πίτσου''... στη γειτονιά μας»

Η  Ήπειρος, εκτός από το πλούσιο γεωφυσικό ανάγλυφο που τη χαρακτηρίζει (βουνά, ποτάμια, καταρράκτες, λίμνες) διαθέτει και κάποιους αρχαιολογικούς χώρους ιδιαίτερου ενδιαφέροντος , άγνωστους  όμως  -δυστυχώς - στον πολύ κόσμο.



Μια  αρχαία ακρόπολη  λοιπόν,  καθ’ όλα  εντυπωσιακή  -πέντε  μόλις χιλιόμετρα  από  την Παραμυθιά-  αφήνει άναυδο τον επισκέπτη  που  θα δει  ξαφνικά μπροστά του  ένα  κυκλώπειο τείχος  ύψους  επτά μέτρων και  πλάτους  τεσσάρων. 

Σίγουρα  τον κάνει να αναρωτηθεί   πού έχει δει κάτι παρόμοιο. Και δεν πέφτει  έξω. Το Μaccu Picchu στο Περού, αυτό το καταπληκτικό μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς μοιάζει  σε αρκετά σημεία με την ακρόπολη της Ελέας στη Θεσπρωτία. Τα τείχη, οι πύλες, οι σκάλες φαίνονται  ίδια.  Η διαφορά, βεβαίως,  έγκειται στο ότι το Μachu Picchu χρονολογείται από το  1460 μ.Χ. , ενώ η Ελέα  από τον  4ο π.Χ. αιώνα. 

Η ακρόπολη - που ταυτοποιήθηκε από τον αείμνηστο καθηγητή Σ.Δάκαρη- βρίσκεται  σε υψόμετρο  από  460 έως 525 μέτρα,  χτίστηκε πάνω σε φυσικό πλάτωμα με πανοραμική θέα,  καταλαμβάνει μια  έκταση  105 στρεμμάτων και  είναι διαμορφωμένη σε βαθμίδες.Η οχύρωση  εκτείνεται σε μήκος 1550 μέτρων  και αποτελείται από ισχυρά πολυγωνικά τείχη   ενώ  ο πληθυσμός του οικισμού εντός των τειχών ανερχόταν σε 3000 κατοίκους. Εντυπωσιακά στοιχεία δίχως άλλο!

Το πολεοδομικό σύστημα ήταν  το  ιπποδάμειο -παράλληλοι δρόμοι που τέμνονταν κάθετα.  Οι  κατοικίες  ήταν κυρίως ισόγειες και ιδιαίτερα ευρύχωρες , κατασκευασμένες από ντόπιο ασβεστόλιθο, με 4-6 χώρους η κάθε μία  και εμβαδόν από 160 -250 τ.μ  Σε κάποιες υπήρχε και δεύτερος όροφος ή εσωτερική υπαίθρια αυλή. Οι στέγες ήταν ξύλινες,  κεραμοσκεπείς.  Υπήρχε  αποχετευτικό  σύστημα, ενώ οι πιο εύπορες οικίες διέθεταν και πήλινους λουτήρες.

Ένα δίκτυο δρόμων  με  μια κύρια οδική αρτηρία  πλάτους 2,5 - 4 μέτρων  έκανε εύκολη τη μετακίνηση. Η  Αγορά  είχε  αρχικά τη μορφή ανοιχτής πλατείας, στη συνέχεια όμως  κατασκευάστηκαν τρεις  που φιλοξενούσαν καταστήματα και μικροπωλητές ενώ λειτουργούσαν και ως στεγασμένοι χώροι για περίπατο, κοινωνικές σχέσεις και  πολιτικές συγκεντρώσεις.

Τις λατρευτικές ανάγκες των κατοίκων εξυπηρετούσε ένας μικρός ναός. Πιθανολογείται  η λατρεία μιας θεότητας συνδεδεμένης με τη γονιμότητα της γης. Ο ενταφιασμός  και  η καύση  αποτελούσαν τους κοινότερους τρόπους ταφής.

Κύριες επαγγελματικές δραστηριότητες των κατοίκων αποτέλεσαν η κτηνοτροφία και η γεωργία με βασικές καλλιέργειες  το σιτάρι, το  κριθάρι,  τη ρόβη και μια ποικιλία κουκιών με την ονομασία «αιγύπτιοι κύαμοι». Από τον 4ο αιώνα π.Χ. στην περιοχή υπήρχε δουλοκτησία, με τους δούλους να ασχολούνται κυρίως με τις δύσκολες και επικίνδυνες εργασίες.

Για τη μεταφορά των υγρών αγροτικών προϊόντων (λάδι και κρασί) χρησιμοποιούνταν ειδικά αγγεία με σφράγισμα στις λαβές τους. Με τον τρόπο αυτόν  η πόλη εγγυόταν για την προέλευση  και την ποιότητα των προϊόντων της. Κάτι σαν το ΙSO 3001, ας πούμε. Υπήρχαν δημόσια αναγνωρισμένα μέτρα και σταθμά ενώ η αποταμίευση ήταν  επίσης  διαδεδομένη. Δερμάτινα πουγγιά  ή  πήλινα αγγεία  με τις οικονομίες  ιδιωτών θάβονταν ή κρύβονταν  σε εσοχές τοίχων και κάτω από δάπεδα.

Η γνώση της γραφής αποτελούσε προνόμιο των ανδρών της εύπορης τάξης. Συγγραφή κειμένων έκαναν επαγγελματίες γραφείς που χρησιμοποιούσαν για τον σκοπό αυτό μελανοδοχεία, γραφίδες, πάπυρο, δέρμα και ξύλινες πινακίδες αλειμμένες με κερί.

Στη  Θεσπρωτία υπήρξε  αξιόλογη κεραμική παραγωγή ενώ η  υφαντική ήταν βασικό προσόν των γυναικών. Τα παιχνίδια κατείχαν σημαντική θέση στην καθημερινή ζωή των κατοίκων. Οι μεγαλύτεροι έπαιζαν ζάρια και επιτραπέζια. Ιδιαίτερα δημοφιλείς ήταν οι αστράγαλοι , παιχνίδι  που επιβίωσε μέχρι τα νεότερα χρόνια με την ονομασία «κότσια».

Η πόλη έφτασε στη μεγαλύτερη ακμή της  από τα  τέλη του 3ου μέχρι τα μέσα του 2ου π.Χ. αιώνα ενώ το 167 π.Χ. πολιορκήθηκε και καταστράφηκε  από τους Ρωμαίους . Από τότε σταμάτησε να κατοικείται.

Η ανασκαφική έρευνα  άρχισε το 1985 και σταμάτησε το 2010, ενώ εργασίες ανάδειξης έγιναν από το 2002 μέχρι το 2008 από τη ΛΒ’ Εφορεία  Προϊστορικών και κλασικών αρχαιοτήτων.
Τα κινητά αντικείμενα της ανασκαφής (όπλα, αγγεία, κοσμήματα, ειδώλια, νομίσματα, σταθμία, επιγραφές, μουσικά όργανα, παιχνίδια)  μπορεί να θαυμάσει κανείς  στο νέο,  σύγχρονο Μουσείο της Ηγουμενίτσας.

Για τις ημέρες και ώρες που η αρχαία Ελέα είναι ανοιχτή στο κοινό είναι καλό να επικοινωνείτε με το αρχαιολογικό Μουσείο της Ηγουμενίτσας  (26650-28539,24733)

 *(Τα στοιχεία ελήφθησαν από τις εκδόσεις της ΛΒ’ Εφορείας Αρχαιοτήτων)

------------------------------------------------------------------------

Οι αρχαίες μας  πόλεις είναι η ζωντανή ιστορία ενός τόπου όπου «η ρίζα σκοντάφτει στο μάρμαρο», ενός τόπου  που συνδυάζει την αρχαία Ελλάδα, το Βυζάντιο, την επανάσταση του  ΄21,  τους βαλκανικούς πολέμους και το έπος του ’40. Όλη η ιστορία της χώρας μας, από την αρχαία εποχή μέχρι σήμερα, βρίσκεται εδώ. Κι αυτό, παράλληλα με ένα απαράμιλλης  φυσικής ομορφιάς  τοπίο που θα το ζήλευε ο καθένας. 

Όπως έγραψε ο Γιάννης Ρίτσος:  «Πολύ αγαπιέται αυτός ο τόπος  με υπομονή και περηφάνεια. Κάθε νύχτα απ’ το ξερό πηγάδι  βγαίνουν τ’ αγάλματα προσεχτικά κι ανεβαίνουν στα δέντρα».  Για να συμπληρώσει  ο  Οδυσσέας Ελύτης: « Παίξαμε, τραγουδήσαμε, ήπιαμε νερό -  Φρέσκο καθώς ξεπήδαγε από τους αιώνες».

To  τότε και το τώρα, το τότε μέσα στο τώρα,  το τώρα ως συνέχεια του τότε.  Μια περιοχή που αποτελεί μικρογραφία του πλανήτη,  έχει συγκεντρώσει  κάθε τι που θα μπορούσε να ενθουσιάσει  έναν επισκέπτη. Μένει  εκείνος να την ανακαλύψει και σ’ αυτό πρέπει να βοηθήσουμε όλοι.

------------------------------------------------------------------------

 […] «Ο χρόνος έτρεχε όταν ήταν μαζί της, είτε μιλούσαν σοβαρά είτε φλυαρούσαν  ασκόπως. Με τις ερωτήσεις του παππού δεν ασχολήθηκαν και πολύ. Η Μυρτώ γνώριζε τα ονόματα των τριών γυναικών που ήταν ιέρειες στη Δωδώνη. Τιμαρέτη, Νικάνδρη και Προμένεια. Γνώριζε επίσης  την Εφύρα, την αρχαία πόλη που υπήρχε εκεί όπου σήμερα βρίσκεται το χωριό Μεσοπόταμος της Πρέβεζας. «Περνάω από κει κάθε καλοκαίρι πηγαίνοντας για τη θάλασσα», του είπε.
   Τα Γίτανα -ή Γιτάνη- ήταν η πρωτεύουσα των Θεσπρωτών. Η μεγαλύτερη αρχαία πόλη στην Ήπειρο, χτισμένη στην κορυφή ενός υψώματος και τειχισμένη,  περιβάλλεται στις τρεις πλευρές της από την κοίτη του Θύαμη ή αλλιώς του  Καλαμά ποταμού. Η Μυρτώ την είχε επισκεφτεί πρόσφατα και είχε εντυπωσιαστεί «τα μάλα», όπως δήλωσε.
   Ο Άρης, πάλι,  θυμήθηκε  την άποψη του Αριστοτέλη σχετικά με την προέλευση του ονόματος «Έλληνες».
   « ‘’Αύτη εστίν η περιοχή περί την Δωδώνην και τον Αχελώον.  Ώκουν γαρ οι Σελλοί ενταύθα, οι καλούμενοι τότε μεν Γραικοί, νυν δε Έλληνες’’», διευκρίνισε, διαβάζοντας από το κινητό του. «Ο  παππούς μου το πίστευε ακράδαντα. Σελλοί-Ελλοί-'Ελληνες».
   «Και το μικρό εγγονάκι... ό, τι πει ο παππούς, έτσι;»
   «Έτσι ακριβώς», απάντησε εκείνος  με στόμφο. «Μας χρωστάτε τ' όνομά σας!»
   «Κατά τον Αριστοτέλη...»
   «Λίγο το 'χεις αυτό; Ξέρεις ποιος ήταν ο Αριστοτέλης;»
   «Μη συνεχίσεις!  Πειθώ δια της επίκλησης στην αυθεντία. Δεν τσιμπάμε».
   «Εδώ, όμως, η αυθεντία είσαι συ...»
   «Έτσι  μπράβο!» […]
 [Από το Μυθιστόρημα «Το Μεγάλο Μυστικό» του Χρήστου Ε. Ζώη που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Οσελότος»].

Μπορείτε να διαβάσετε όλο το άρθρο εδώ: 
https://issuu.com/epilogesmedia1/docs/epiloges_april_2016  (σελ. 77-80)

                                                     

ΕΛΕΑ



ΜΑΤΣΟΥ ΠΙΤΣΟΥ



ΕΛΕΑ



ΜΑΤΣΟΥ ΠΙΤΣΟΥ




ΕΛΕΑ



ΜΑΤΣΟΥ ΠΙΤΣΟΥ



ΕΛΕΑ



ΜΑΤΣΟΥ ΠΙΤΣΟΥ



ΕΛΕΑ



ΜΑΤΣΟΥ ΠΙΤΣΟΥ

                                  

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου